Man & Woord levert messcherpe journalistieke producties aan vooraanstaande landelijke en regionale (dag)bladen, radio en televisie. Voor tal van bedrijven en organisaties produceert Man & Woord glasheldere en doeltreffende teksten. Lees meer over wat we voor u kunnen betekenen of bekijk onze contactgegevens.

Wilde paddestoelen eten blijft riskant

Gepubliceerd niet. Wel geschreven voor het AD 9 oktober in 2009

Loek Mulder | Lauwersmeer

Tot in de binnensteden van de grote steden is de groene knolamaniet te vinden. En de bossen zijn soms zelfs bezaaid met deze uiterst giftige paddestoel. Dat het niet vaker mis gaat mag daarom wel een wonder heten.

Deze week liep het voor de 65-jarige Maria van Leeuwen uit het Groningse Zoutkamp wél verkeerd af. Ze hield waarschijnlijk de groene knolamaniet voor een gelijkende weidechampignon, die ze zocht in het Lauwersmeergebied om haar mandje mee te vullen. Goed voor een smakelijk maal. Van dat laatste bleek echter geen sprake. Natuurliefhebster Van Leeuwen werd kort na het verorberen van de zelf vergaarde maaltijd dood en doodziek. Afgelopen maandagnacht stierf ze een pijnlijke dood, na drie dagen in het Universitair Medisch Centrum Groningen te hebben gelegen. Zelfs de beste artsen en toxicologen konden daar niets meer voor haar doen, want eenmaal ingenomen doet het gif van de groene knolamaniet zijn verwoestende werking. Het tast de lever, de spieren en tenslotte de hartspier aan, die het onherroepelijk begeeft.
Het is momenteel volop paddestoelentijd en volgens deskundigen heeft de onfortuinlijke mevrouw Van Leeuwen de twijfelachtige eer het eerste paddestoelenslachtoffer sinds jaren te zijn in ons land. ,,Maria kwam enthousiast terug uit het bos", vertelt haar vriendin Freija. ,,Ze vertelde dat ze paddestoelen had geplukt en nodigde een andere vriendin uit om bij haar te komen eten." Omdat die laatste niet kon, bereidde Maria onwetend haar eigen galgenmaal. ,,De nacht erna was hel en verdoemenis", weet Freija, die zich verwondert over de fatale vergissing. ,,Maria wist alles van de natuur en ging veel vaker op pad om paddestoelen te plukken. Dat ze zo heeft misgekleund is bizar."
We moeten misschien wel terug tot in de jaren zeventig voor het laatste sterfgeval door consumptie van een paddestoel, zegt paddestoelendeskundige Hans Adema van het museum Naturalis in Leiden. Hoe anders is dat in Oost-Europese landen waar jaarlijks naar verluidt tientallen mensen overlijden na het eten van giftige paddestoelen. De reden waarom dat hier niet frequenter gebeurt is simpel. ,,Wij hebben een paddestoelenfobie", zegt Adema. ,,We zijn bang om paddestoelen te eten." De vergissing die mevrouw van Leeuwen heeft gemaakt noemt Adema een beginnersfout, omdat de groene knolamaniet eenvoudig herkenbaar is.
De waarschuwing die boswachter Jan Willems vanuit Staatsbosbeheer in september gaf voor de talrijk aanwezige groene knolamanieten in het Lauwersmeergebied, moet wel aan mevrouw Van Leeuwen zijn voorbijgegaan. ,,We vinden het verschrikkelijk wat er is gebeurd", aldus Willems. ,,Dit verwachten we hier echt niet." Officieel is plukken overigens verboden, benadrukt de boswachter. ,,Iedereen moet van de paddestoelen kunnen genieten. Niet alleen degene die er een herfstmandje of maaltijd van wil maken."
Ria Loohuizen is auteur van het boek 'Bos op je bord'. In kringen van paddestoelenzoekers gonst het volgens haar altijd van geruchten over sterfgevallen. ,,Volgens mij gebeurt het veel vaker dan nu wordt gezegd", zegt ze. ,,Juist kenners lopen een groot risico. Die worden achteloos en gooien de giftige zo, hup, tussen de weidechampignons in de pan. Bewijzen heb ik niet, maar ik hou het op tien gevallen met dodelijke afloop per jaar in Nederland." Om met zekerheid vast te stellen dat mevrouw Van Leeuwen is gestorven aan de groene knolamaniet verrichten toxicologen van het UMCG momenteel analyse.

Giftig en veel voorkomend
Nederland telt circa vierduizend paddestoelensoorten. Daarvan zijn er zeven zeer giftig, zoals de vliegenzwam, de ultieme rode kabouterpaddestoel met witte stippen. Vier van de zeven zijn dodelijk. De groene knolamaniet is er een van en bovendien een vrij algemeen voorkomende soort. Waar eiken groeien, daar zijn in de regel ook groene knolamanieten te vinden.

'Vreselijke supermarktchampignons'
,,Als je ooit eigenhandig geplukte paddestoelen hebt geproefd, wil je nooit meer van die vreselijke champignons uit de supermarkt", zegt culinair paddestoelenexpert Ria Loohuizen. Ze heeft er het boek 'Een bos op je bord' over geschreven. ,,Zelf plukken verdiept en verrijkt je kennis. Ik doe het al dertig jaar en kan het nog altijd navertellen."
haar tips:
Verdiep je in de kenmerken van de soorten en ga mee op paddestoelenexcursies.
Eet geen paddestoelen met witte lamellen. Die zijn bijna altijd giftig.
Haal de gehele paddestoel uit de grond. Pas dan kun je zien welke soort het betreft.
Stel meerdere kenmerken vast.
Gebruik een veldgids om te bepalen of verwisselingsgevaar mogelijk is.

Man en Woord ~ Kraneweg 13-16 ~ 9718 JC Groningen ~ werk@manenwoord.nl ~ T 050 3186032 ~ http://www.manenwoord.nlAlle contactgegevens